W czwartek 28 listopada 2024 r. odbyło się spotkanie Społecznych Opiekunów Zabytków z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Spotkanie odbyło się w zamkniętym gronie SOZ z uwagi na podejmowaną tematykę, jaką była m.in. dyskusja nad Kartą etyki SOZ na Mazowszu.
Spotkanie Społecznych Opiekunów Zabytków z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Marcinem Dawidowiczem zakończyło cykl spotkań, które odbywały się regularnie od kwietnia tego roku. Tym razem było to spotkanie zamknięte, dedykowane wyłącznie Społecznym Opiekunom Zabytków, posiadającym legitymację bądź zaświadczenie potwierdzające wpis na listę SOZ w województwie Mazowieckim. Powodem przyjęcia takiej formuły spotkania był przedmiot omawianej tematyki, który dotyczył wewnętrznych uzgodnień pomiędzy Społecznymi Opiekunami Zabytków.
W pierwszej części spotkania Marcin Dawidowicz, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków przedstawił podsumowanie tegorocznych działań, jakie były podejmowane zarówno z udziałem Społecznych Opiekunów Zabytków, jak i organizacji pozarządowych. Pośród prezentowanych tematów znalazły się między innymi:
- powołanie pełnomocnika ds. organizacji społecznych i SOZ i powierzenie tej funkcji Monice Wesołowskiej;
- uruchomienie specjalnej zakładki na stronie internetowej MWKZ dedykowanej Społecznym Opiekunom Zabytków. Na stronie, poza najważniejszymi informacjami i formularzami wniosków dla SOZ i kandydatów na SOZ, znajduje się sekcja przeznaczona na ich prezentacje i dane kontaktowe;
- umożliwienie publikacji artykułów SOZ w roczniku MWKZ. Od nowego roku publikacja ruszy w nowej odsłonie i pod nową redakcją naukową;
- współpraca ze starostami województwa mazowieckiego, również w kontekście funkcjonowania SOZ-ów, ich roli i znaczenia dla regionu.
W dalszej kolejności MWKZ zreferował problematykę wybranych wpisów do rejestru zabytków, które miały miejsce w ostatnim czasie, między innymi historycznego zespołu budowlanego dawnej Fabryki Samochodów Osobowych (FSO), historycznego zespołu budowlanego Osiedla „Przyjaźń”, historycznego układu urbanistycznego placu Teatralnego oraz Ogrodów Pałacu Prezydenckiego. Omówione zostały również inne tematy, które w ostatnim czasie były przedmiotem zainteresowania organizacji społecznych oraz mediów. Pośród tematów znalazły się takie sprawy, jak ochrona Muranowa i możliwość powstania nowej inwestycji przy ul. Nowolipki, sytuacja prawna budynku przy ul. Łuckiej 8, czy kwestia porozumienia pomiędzy Wojewodą Mazowieckim a Prezydentem Miasta Stołecznego Warszawy w sprawie powierzenia prowadzenia niektórych spraw Stołecznemu Konserwatorowi Zabytków.
Społeczni Opiekunowie Zabytków zgłosili natomiast swoje tematy z prośbą o zajęcie stanowiska. Dyskusja dotyczyła między innymi nakazu udostępnienia pomieszczeń w budynkach objętych postępowaniem o wpis do rejestru zabytków przy ul. Dąbrowszczaków 4 i ul. Gałczyńskiego 9, udostępnienia cmentarza wojennego w Maryninie, sprawy Spichlerza w Modlinie. Osobno poruszoną sprawą był postulat podjęcia działań w celu ograniczenia hulajnóg w przestrzeni objętej ochroną wpisu na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Druga część spotkania została poświęcona dyskusji na temat działań bieżących Społecznych Opiekunów Zabytków oraz ich miejsca i roli w systemie ochrony zabytków. Jednym z elementów rozmowy był projekt Karty etyki SOZ na Mazowszu, który ma wejść w życie z początkiem przyszłego roku. Projekt Karty zostanie rozesłany celem zebrania uwag do przygotowania ostatecznej wersji dokumentu. Uzgodniono, że Karta zostanie przyjęta tylko przez tych SOZ, którzy podpiszą się na liście wprowadzającej (lista będzie niejawna). Stosowanie się do zapisów Karty jest dobrowolne przez pozostałych SOZ. Celem wprowadzenia Karty jest podniesienie rangi i zaufania publicznego SOZ.
Społeczni Opiekunowie Zabytków, którzy nie uczestniczyli w spotkaniu, mogą uzyskać projekt Karty po przesłaniu takiego zapotrzebowania na adres: spolecznie@mwkz.pl. Uwagi zbierane są w terminie do 20 grudnia 2024 r.
Uzgodniono również, że roczne Sprawozdanie z działalności SOZ, które jest jednym z załączników do Karty, będzie podstawą do przygotowania i publikacji przez MWKZ raportu o działalności Społecznych Opiekunów Zabytków na Mazowszu.
Na zakończenie, w ramach tworzenia planu działań na 2025 rok, ustalono zasadność kontynuacji cyklicznych spotkań dla SOZ i organizacji pozarządowych. Najbliższe spotkanie na przełomie stycznia i lutego zaplanowano w szerszej formule, a jednym z jego elementów ma być prezentacja działań poszczególnych SOZ. Zgłoszony został również postulat, aby spotkania odbywały się, w miarę możliwości, w zabytkach objętych bieżącymi działaniami MWKZ.
