Tajemnice polichromii w Sądach na Lesznie

piątek, 28 lipca 2023 11:43

W trakcie prac remontowych w podziemiach Sądu Okręgowego w Warszawie położonego przy ul. Solidarności 127 w Warszawie, dokonano fascynującego odkrycia. W południowo wschodniej części podziemi budynku odsłonięto fragmenty polichromii naściennej wykonanej w technice olejnej. Są to ornamenty roślinne oraz sceny figuralne, satyryczne, groteskowe scenki, a także malowidła o charakterze orientalnym.

Tajemnicze malowidła pochodzą prawdopodobnie z okresu II wojny światowej. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków jest w trakcie ustalania pochodzenia polichromii oraz ich pierwotnego przeznaczenia. Hipotez jest dużo. Jedną z nich prezentował zespól konserwatorski badający najstarsze warstwy malarskie i wykonujący odkrywki. Podejrzewano, że mogą to być obrazki malowane dla dzieci, które mogły być tu hospitalizowane podczas wojny. Mogły też być wykorzystywane do orientacji przestrzennej i ułatwiać ewakuację żydów i dzieci żydowskich z getta na stronę aryjską, stanowiąc swoistą barwną mapę. Inną teoria głosi, że malowidła stanowią dekorację wnętrz kawiarnianych, które według konkursowego planu autorstwa wybitnego architekta Pniewskiego miały być zlokalizowane w podziemiach sądu. Jeszcze inni twierdzą, że malowidła były wykonywane podczas wojny przez stacjonujących tu żołnierzy. Mamy nadzieję, że to ciekawe odkrycie znajdzie rozwiązanie i dowiemy się o historii tych uroczych i barwnych polichromii. Jedno jednak wiemy na pewno. Malowidła są niezwykłe i warto je zbadać i zachować.

Wieża ciśnień w Tłuszczu zabytkiem

środa, 26 lipca 2023 09:20

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego wieżę ciśnień położoną na stacji kolejowej Tłuszcz przy ulicy Warszawskiej, wraz z terenem. Postępowanie w tej sprawie zostało wszczęte z urzędu. Wieża ciśnień znajduje się na trasie dawnej drogi żelaznej Petersbursko – Warszawskiej oddanej do użytku 18 maja 1862 r . Powstała w pierwszej połowie lat 20. XX w. Wzniesiona została przez firmę Żelazo-Beton. Utrzymana jest w nurcie architektury historyzującej, narodowej, nawiązującego do form polskiego baroku. Za autorów projektu podaje się wybitnych architektów związanych z kręgiem warszawskim – Bronisława Brochwicza-Rogóyskiego i Romualda Millera. Obaj pracowali i kierowali Sekcją Architektoniczną Wydziału Drogowego Dyrekcji Warszawskiej KP.

Wieża należy do cennej grupy obiektów wznoszonych w latach 20. XX wieku (m.in. w Nasielsku, Sochaczewie, Pilawie, Żyrardowie). Charakteryzuje je spójna myśl projektowa czerpiąca zarówno z lokalnej tradycji budowlanej oraz historyzującej stylistyki. Obiekt stanowi dokument działań propagandowych i kulturotwórczych odbudowującej się II Rzeczpospolitej. - Wieża stanowi najcenniejszy element w kompleksie dworcowym w Tłuszczu, jest charakterystyczna pod względem architektonicznym oraz jedynym zachowanym w tym miejscu reliktem zabudowań kolei parowej, przy jednej z najstarszych tras kolejowych Mazowsza. Równocześnie dokumentuje rozwój inżynierii i architektury kolejowej. Uzupełnieniem walorów zabytkowych obiektu jest jego najbliższe otoczenie, obecnie obszar działki Tłuszcz, stanowiący funkcjonalne i komunikacyjne zaplecze - mówi prof. Jakub Lewicki.

Dom letniskowy Ireny i Mieczysława Foggów w rejestrze zabytków

poniedziałek, 10 lipca 2023 11:53

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, prof. Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego dom letniskowy Ireny i Mieczysława Foggów wraz z terenem posesji, położony przy Al. W. Lipnickiego 21 w Leśnej Polanie. Postępowanie wszczęto na wniosek właścicielki nieruchomości.

W 1928 r. na obszarze obecnej miejscowości Leśna Polana na zlecenie Romy Orłowskiej, wydzielono parcele o charakterze letniskowym. Najprawdopodobniej w 1941 r. jedną z nieruchomości zakupili Irena i Mieczysław Fogg. W kolejnym roku na działce wybudowali niewielki dom letniskowy składający się z wydzielonej kuchni, spiżarni, dwóch pokoi i werandy. Piosenkarz, cieszący się od lat 30. XX w. rosnącą popularnością w kraju i zagranicą, w czasie II wojny światowej brał aktywny udział w walkach i wspierał morale żołnierzy w czasie Powstania Warszawskiego. W tym czasie mieszkał i pracował w Warszawie, a czas wolny spędzał w Leśnej Polanie. Według zachowanego projektu zagospodarowania w sąsiedztwie usytuowanego w zachodniej części działki domu letniskowego miał znajdować się basen wraz z częścią rekreacyjną, w południowo-zachodniej części zaprojektowano niewielki ogród alpejski, we wschodniej części budynek gospodarczy. W projekcie przewidziano wytyczenie alej i wykonanie klombów, jak również zachowanie istniejącego drzewostanu. Na przeszkodzie do realizacji tej koncepcji stanęły działania wojenne.

Po 1945 r. Mieczysław Fogg powadził kawiarnię artystyczną Cafe Fogg oraz wytwórnię płytową Fogg Rekord, a następnie skupił się na działalności koncertowej. Dom letniskowy w Leśnej Polanie wykorzystywany był wówczas od wiosny do jesieni do celów wypoczynkowych. Zachowano zabudowę pochodzącą z lat 40. XX w., odstąpiono od wytyczania ścieżek, natomiast w południowo-wschodnim narożniku, w miejscu planowanego ogrodu skalnego Fogg zaprojektował i wykonał drewnianą kapliczkę. Po 1945 r. zabudowano werandę w południowo-zachodnim narożniku (wprowadzono wielokwaterowe okna i szalunek analogiczny formą do historycznego).

Pod koniec XX w. do budynku dobudowano aneks, w którym wydzielono niewielką zadaszoną werandę, hol, pomieszczenie sanitarne oraz gospodarcze, wykonano ocieplenie ścian (w przestrzeni między szalunkiem a ścianami wewnętrznymi), stropu, wymieniono stolarkę okienną na nową, z uwzględnieniem pierwotnych podziałów. Obecnie budynek wykorzystywany jest jako dom całoroczny.

Dom letniskowy Ireny i Mieczysława Foggów stanowi ciekawy przykład przedwojennego budynku letniskowego o prostej charakterystycznej dla architektury modernistycznej formie. Budynek ma zwartą bryłę, z pierwotnie zadaszoną a obecnie zabudowaną werandą, zaakcentowaną strefą cokołową, dekoracyjnie potraktowaną konstrukcją dachu widoczną wewnątrz budynku. Funkcjonalność i przeznaczenie budynku podkreśla jego układ przestrzenny, w tym lokalizacja pomieszczeń oraz otworów okiennych umożliwiający najlepsze wykorzystanie dziennego światła. Wewnątrz zachowały się elementy pierwotnego wystroju i wyposażenia, m.in. podłogi, stolarka drzwiowa, piec ceramiczny i kominek, ceramiczna dekoracja sufitu w pomieszczeniu dawnej werandy. Wartość artystyczną obiektu podnosi jego autentyczność i wiążący się z nią fakt zachowania wielu elementów pierwotnego wyposażenia, często autorstwa pierwszego właściciela budynku - Mieczysława Fogga (dekoracja kasetonów na suficie, kapliczka) .

Dom letniskowy Ireny i Mieczysława Foggów oraz ich potomków trwale wpisał się w krajobraz kulturowy Leśnej Polany, stając się miejscem wypoczynku oraz spotkań nie tylko rodziny, ale również przedstawicieli powojennej inteligencji, którzy zakupili posesje na terenie kolonii Leśna Polana, m.in. popularyzatora majsterkowania Adama Słodowego czy dziennikarza i publicysty Jerzego Tepli. Wpływ ten upamiętniono m.in. poprzez nadanie patronatu Mieczysława Fogga jednej z ulic na terenie Prac Dużych. Nośnikiem wartości zabytkowych jest również teren posesji, na której znajduje się dom letniskowy wraz z kapliczką oraz istniejącym zagospodarowaniem, zachowującym leśny charakter działki.