Budynek wielopoziomowego garażu dawnej Zajezdni Służby Zdrowia w rejestrze zabytków

poniedziałek, 12 czerwca 2023 12:19

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek wielopoziomowego garażu dawnej Zajezdni Służby Zdrowia dla Stołecznej Kolumny Transportu Sanitarnego, przy ulicy Jana Pawła Woronicza 19, w Warszawie.

Koncepcja budowy garaży wielopoziomowych na terenach miejskich sięga dwudziestolecia międzywojennego. Powrócono do niej po 1945 r. Pierwszym projektem zrealizowanym w stolicy był budynek przy ul. Woronicza 19. Został wzniesiony w latach 1956-1958. Od początku wyróżniał się śmiałą formą architektoniczną łączącą cechy modernizmu i architektury dawnej. To znakomity przykład nowoczesnej architektury modernistycznej realizowanej niezależnie od promowanego odgórnie socrealizmu. Przeznaczenie budynku umożliwiło projektantom na zachowanie odsłoniętej konstrukcji żelbetowej ramp i stropów poszczególnych kondygnacji o czytelnym odcisku szalunku, bezpośrednie nawiązujących do stosowanego przez Le Corbusiera m.in. w Unite d'Habitation w Marsylii. Rozwiązanie to w przypadku ramp garażu przy ul. Woronicza 19 wynikało zarówno z pragmatyzmu, jak i kierunku rozwoju urbanistycznego zabudowy Służewca Przemysłowego, wyróżniającego się licznymi budynkami o nowatorskiej, często eksperymentalnej konstrukcji i formie zabudowy. Pomimo dokonanych przekształceń na przełomie lat polegających na ociepleniu elewacji z cegły silikatowej i usunięciu historycznego klinkieru partii cokołowej minimalizm użytych środków architektonicznych m.in. detalu w połączeniu z monumentalną i unikatową formą stanowią istotną wartość artystyczną.

Wartość naukowa budynku wynika z jego warstwy materialnej, m.in. technologii wykonania, użytych materiałów budowlanych i ich opracowania, jak również rozwiązań technicznych i funkcjonalnych cechujących budownictwo użyteczności publicznej i przemysłowej lat 50' XX w. Szczególne znaczenie ma wykorzystanie konstrukcji żelbetowej do spiralnych ramp garażu zapewniających komunikację pionową wszystkich kondygnacji budynku dla pojazdów kołowych. Budynek stanowi również istotne źródło wiedzy na temat rozwoju motoryzacji, zapotrzebowania i budowy w Warszawie garaży wielopoziomowych oraz działalności Centralnego Biura Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego oraz Kolumny Transportu Sanitarnego m.st. Warszawy.

Należy również wskazać wartość historyczną budynku będącego pierwszym zrealizowanym garażem wielopoziomowym na terenie powojennej Warszawy. Wzniesiony na potrzeby Kolumny Transportu Sanitarnego Miasta Stołecznego Warszawy budynek przez lata zapewniał sprawne funkcjonowanie transportu służb pogotowia ratunkowego. Zaprojektowany został przez założone w 1951 r. Centralne Biuro Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego, które realizowało kluczowe projekty infrastruktury transportowej na terenie całego kraju. Autorami koncepcji architektonicznej byli znani i cenieniu w kraju oraz zagranicą architekci Wiesław Żochowski, Mariusz Dalak i Janusz Czajkowski.

Budynek zyskał uznanie w oczach współczesnych (nagroda III stopnia W dziale budownictwa przemysłowego Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej) oraz na trwałe wpisał się w kontekst urbanistyczny Dzielnicy.

Siedlce - Nowy wpis do rejestru

środa, 07 czerwca 2023 10:57

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał budynek dawnego starostwa powiatowego, powojennej siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Siedlcach do rejestru zabytków.

Postępowanie w tej sprawie wszczęte zostało z urzędu w grudniu 2022 roku. Wspomniany budynek powstał w 1862 z przeznaczeniem, na Biuro Powiatu Siedleckiego, przy dawnej ulicy Warszawskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym mieściło się w nim rn.in. starostwo powiatowe, komenda Policji Państwowej. W czasie okupacji niemieckiej — urząd skarbowy. Po wojnie w latach 1944-1956 budynek był siedzibą Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Siedlcach. Znajdowały się w nim cele i katownia, w której odkryto kości ludzkie. Najgłośniejszą zbrodniczą akcją siedleckiego PUBP była ,,sprawa szesnastu”, gdy UB w nocy z 12 na 13.kwietnia 1945 r., między 22.00 a północą na ulicach Siedlec zastrzeliło szesnastu polskich patriotów, byłych żołnierzy Armii Krajowej (ustalono nazwiska dziewięciu ofiar). Ich zwłoki znaleziono w sześciu różnych miejscach na siedleckich rogatkach.

Klasycystyczna kamienica na planie litery L to budynek dwukondygnacyjny, murowany z czerwonej cegły, otynkowany, częściowo podpiwniczony (oficyna), z nieużytkowym poddaszem. W części parteru, na elewacji znajdują się dwie tablice. Inskrypcja pierwszej zawiera informację, że w budynku mieściła się katownia UB. Druga informuje o wydarzeniach nocy z 12/13 kwietnia 1945 r. wraz ze zidentyfikowanymi imionami i nazwiskami ofiar. Na parterze, przy pomieszczeniu dawnej katowni znajduje się tablica z napisem: ,,W TYM POMIESZCZENIU PRZETRZYMYWANO PATRIOTÓW POLSKICH MIEJSCE UŚWIĘCONE MĘCZEŃSKĄ KRWIĄ ZACHOWAJ CISZĘ.

Od wejścia na ścianach są inskrypcje, wydrapane przez aresztowanych m. in.: ,,Boże wybaw nas”, ,,Jezu przebacz”, ,,Soszyński Piotr — Pióry”. W wielu miejscach powtarzają się też charakterystyczne rzędy kresek stanowiące prawdopodobnie wizualne odliczanie dni spędzonych w katowni. Znajduje się tam również sarkofag w którym złożono odnalezione szczątki ludzkie. Na nim znajduje się tablica ze znakiem krzyża oraz inskrypcja: ,,NIEWIELU WIEDZIAŁO O WASZEJ MĘCE TYLKO BÓG SŁYSZAŁ WASZE SKARGI”.

Nieruchomość jest przykładem materialnego świadectwa okresu świetności miasta i charakterystycznym elementem w jego krajobrazie. Jako przykład klasycystycznej architektury miejskiej z drugiej połowy XIX w. i element założenia urbanistycznego budynek dawnego starostwa powiatowego posiada wartości artystyczne i naukowe. Stanowiący miejsce męczeństwa polskich patriotów w okresie powojennym budynek jest świadectwem minionej epoki i zdarzeń, których zachowanie leży w interesie społecznym.

Wystawa na Kongresie Polska Wielki Projekt

poniedziałek, 05 czerwca 2023 11:18

Wystawa Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków "Zieleń w przestrzeniach zabytkowych Warszawy i Mazowsza" została zaprezentowana podczas Kongresu Polska Wielki Projekt w dniach 2-4 czerwca w Zamku Królewskim. Wystawa towarzyszyła panelowi „Zielone miasta przyszłości” . Podczas panelu mówiono o znaczeniu zieleni w nowoczesnych miastach XXI wieku, a wystawa mówiła o konieczności wprowadzania zieleni do przestrzeni zabytkowych.