Kolejny wpis do rejestru zabytków

wtorek, 17 października 2023 10:01

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kamienicę wraz z terenem posesji, położoną przy ul. F. Chopina 7 w Żyrardowie.

Wniosek w tej sprawie złożył Miejski Konserwator Zabytków w Żyrardowie. Narodowy Instytut Dziedzictwa wpisał ocenił jako zasadny. Obiekt od 2007 r. znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.

Powstanie kamienicy związane jest rozwojem prywatnej zabudowy czynszowej na terenie Żyrardowa na przełomie XIX i XX wieku. Opisywany budynek znajduje się na terenie historycznej dzielnicy Podlas. Wzniesiony został na przełomie XIX/XX w. Zabudowaną posesję w 1903 roku wydzierżawiał od hrabiego Sobańskiego Aleksander Witt - jeden z najbogatszych właścicieli domów na wynajem w Żyrardowie. Przed wybuchem lI wojny światowej kamienicę przejął syn Aleksandra Witta - Juliusz. W okresie li wojny światowej Juliusz Witt wraz z małżonką zadeklarowali swoją przynależność do narodowości niemieckiej i wyemigrowali w głąb II Rzeszy.

Pełnomocnictwo dotyczące sprzedaży pozostawionej w Żyrardowie nieruchomości przekazali niemieckiej spółce z siedzibą w Berlinie. Od niej, w styczniu 1942 roku, kamienicę odkupił Franciszek Ksawery Różycki, który w kolejnych latach sprzedał ją nowym nabywcom. W okresie powojennym, na mocy dekretu uwłaszczeniowego, budynek został przydzielony lokatorom kwaterunkowym. W latach 1962 i 1968 przeprowadzano generalne remonty budynku. W 2007 roku, ze względu na jego zły stan techniczny, został wyłączony z użytkowania. Ostatni lokator kwaterunkowy wyprowadził się w 2012 roku. Obecnie nieruchomość znajduje się w posiadaniu prywatnych właścicieli.

Zdaniem MWKZ kamienica posiada niepodważalną wartość historyczną. Zbudowana na początku XX wieku, jako jeden z pierwszych domów czynszowych w tej okolicy, dokumentuje okres dynamicznego rozwoju Żyrardowa, a w szczególności dzielnicy Podlas. O wartości artystycznej kamienicy decyduje jej wyraz architektoniczny zrealizowany w charakterystycznym dla Żyrardowa budulcu ceglanym. Surowość nietynkowanych elewacji została przełamana zróżnicowanym detalem architektonicznym. Trójkątne i proste naczółki, płyciny i opaski okienne wpływają na walor plastyczności, podnosząc reprezentacyjność obiektu.

Wartość naukowa budynku wynika jego z warstwy materialnej, na którą składa się technologia wykonania, użyte materiały budowlane oraz sposób ich opracowania. Opisywana kamienica, będąca przykładem budownictwa mieszkaniowego z przełomu XIX i XX wieku, umożliwia prowadzenie badań nad rozwojem budownictwa czynszowego w Żyrardowie, a w szczególności w odniesieniu do problematyki lokalowej pracowników znajdującej się w mieście fabryki.

W toku prowadzonej procedury MWKZ, w związku ze złym stanem technicznym obiektu, wystąpił również o opinię w zakresie zasadności wpisu obiektu do rejestru zabytków do NID. W jego opinii wskazano, iż opisywana kamienica, pomimo obecnego złego stanu technicznego, nadal reprezentuje bezsprzeczne wartości: artystyczną, historyczną i naukową oraz wartości urbanistyczne, których zachowanie leży w interesie społecznym.

Jesteśmy w pełni świadomi złego stanu zachowania budynku, dużego uszczerbku oryginalnej substancji zabytkowej oraz faktu, że w przypadku przyszłego remontu budynku konieczna będzie wymiana wielu elementów stanowiących oryginalną tkankę architektoniczną, czego skutkiem będzie ostatecznie utrata znacznej części oryginalnej substancji. W opisywanym przypadku jednak, ze względu na obecne posiadanie przez obiekt pełnego wachlarza wartości kwalifikujących go jako zabytek, remont, nawet z dużym udziałem rekonstrukcji, kosztem autentyczności znacznej części substancji architektonicznej pozwoli na podtrzymanie pozostałych jej wartości. Wartości artystyczne, historyczne i naukowe przedmiotowej kamienicy mogą zostać podtrzymane poprzez wykonanie rekonstrukcji uwzględniającej jednocześnie czytelne oddzielenie zachowanej oryginalnej i rekonstruowanej tkanki.

Zakończenie prac w cerkwi. Wręczono medale

poniedziałek, 16 października 2023 13:17

W cerkwi św. Jana Klimaka na warszawskiej Woli podsumowano zakończenie prac konserwatorskich malowideł, polichromii, dekoracji malarskich oraz ikony Matki Bożej Oranty autorstwa Jerzego Nowosielskiego pochodzących z lat 1954 i 1979 roku. Stanowią wyposażenie kaplicy pw. proroka Eliasza i błogosławionego Hieronima ze Strydonu, mieszczącej się w dolnej kondygnacji cerkwi. Na ten cel Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków przeznaczył 350 tys. złotych. Wykonane prace przywróciły pełną jakość techniczną malowideł artysty Podniesie to rangę sprawowanych liturgii, a także pozwoli udostępnić dolną cerkiew zwiedzającym.

Wykonane prace przywróciły pełną jakość techniczną malowideł artysty Podniesie to rangę sprawowanych liturgii, a także pozwoli udostępnić dolną cerkiew zwiedzającym.

Podczas uroczystości prof. Jakuba Lewickiego odznaczono Orderem II stopnia św. Równej Apostołom Marii Magdaleny. To medal nadawany przez Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. Jest przyznawany za pracę dla dobra Cerkwi i bliźniego.

Budynek młyna w Kołbieli w rejestrze zabytków

czwartek, 12 października 2023 10:26

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek młyna na terenie dawnego zespołu folwarcznego przy ul. 1 Maja w Kołbieli

Młyn jest elementem historycznego, nieistniejącego już zespołu pałacowo-folwarcznego, który do lat 90. XX wieku funkcjonował jako osobna jednostka. W 1866 roku folwark znalazł się w posiadaniu Józefa Zamoyskiego, który cieszył się szacunkiem i poważaniem wśród chłopów. Wielokrotnie w prasie podkreślano jego zasługi dla podnoszenia kultury rolnej na ziemiach polskich, szczególnie zwracano uwagę na przywileje socjalne, które wprowadzał w swoich dobrach zasady umowy o pracę zasadę wolnych dni, czy utrzymywania warunków higienicznych". Po śmierci Zamoyskiego w 1878 roku majątek odziedziczyli członkowie możnego rodu: Maurycy i Tomasz. W czasie II wojny światowej dobra przejęli Niemcy, a następnie bezpośrednio po wojnie Rosjanie. W wyniku reformy rolnej, majątek w Starej Wsi przeszedł na Skarb Państwa i był w użytkowaniu Gminnej Rady Narodowej w Kołbieli. Na skutek parcelacji wydzielono kilka części, którymi zarządzali różni właściciele. Aktualnie na mocy wygranego przetargu od 20 grudnia 2021 roku nieruchomość znajduje się w rękach prywatnych.

Budynek dawnego młyna stanowi jeden z dwóch obiektów gospodarczych wybudowanych w drugiej fazie przypadającej na lata 1866-1878. Postawiony został w latach 1871-1872 na fundamentach wcześniejszego młyna wodnego. Do 1945 roku młyn nie uległ większym przekształceniom. Po II wojnie światowej pełnił podobną funkcję. Dużej modyfikacji uległa przybudówka, głównie na skutek pożaru, jaki miał miejsce w 1956 roku. Wymianie uległy stropy i więźba dachowa oraz prawie całe przedwojenne wyposażenie młyna. Modernizacja nie wpłynęła zasadniczo na rozkład wnętrz, zlikwidowano jednak windę towarową zastępując jej miejsce klatką schodową. Zaadaptowano także poddasze tworząc kolejną kondygnację użytkową. Rozebrane zostało zachodnie skrzydło budynku, którego ślad jest czytelny na terenie obiektu. Liczne remonty dokonane po 1945 roku przyczyniły się w pewnym stopniu do zniszczenia pierwotnego wystroju architektonicznego budynku. W latach 90. XX wieku wybudowano wiatę przylegającą do elewacji frontowej, wspartą na czterech ceglanych kolumnach, co zniekształciło też nieco proporcje obiektu.

Poza układem wnętrz młyn zachował również pierwotne wyposażenie. W piwnicy zlokalizowany jest magazyn podręczny oraz urządzenia napędowe, między innymi zachowana w idealnym stanie śruba Archimedesa. Druga taka śruba znajduję się również w części użytkowej na poddaszu. Na parterze znajdują się urządzenia do mieszania mąki, komory otrębowe, czyszczarnia, pakownia mączna, waga dziesiętna, oryginalny mlewnik KK36 wyprodukowany w 1958 roku przez Fabrykę Maszyn Radomsko, która była jedną z kluczowych firm w Polsce w tamtym czasie.

Budynek dawnego Młyna Zamoyskich w Kołbieli stanowi świadectwo minionej epoki. Wprowadzone w jego bryle zmiany były nieznaczne i wiązały się głównie z rozwojem technologicznym obiektu. Wnętrze zachowało pierwotną dyspozycję wraz z podziałem funkcjonalnym na część produkcyjną z utrzymaniem linii technologicznej wraz z większością urządzeń i maszyn młyńskich produkowanych w latach 50. w różnych znanych fabrykach w tamtym okresie, co wskazuje na zachowane waloru autentyczności przedmiotowego obiekt.

Młyn zachował pierwotne walory architektoniczne, cechy stylowe oraz wysoki poziom autentyzmu oryginalnej substancji budowlanej. Budynek otrzymał dostosowaną do swojej funkcji formę, dzięki czemu stanowi indywidualnie zakomponowane dzieło architektoniczne. Oprócz ceglanego detalu dekorującego zewnętrze budynku, o cennych wartościach obiektu świadczy zachowane wyposażenie młyna. Istotne walory historyczne wynikają z powiązania z postacią Józefa Zamoyskiego, który w Starej Wsi założył bardzo nowoczesny jak na owe czasy folwark z mechanicznym młynem, owczarnią i stajniami. Był też właścicielem Towarzystwa Fabryki Wyrobów Bawełnianych w Zawierciu, współautorem "Encyklopedii Rolnictwa", prezesem Warszawskiego Towarzystwa Wyścigowego, prezesem Banku Handlowego, współzałożycielem Warszawskiego Towarzystwa Kredytowego i współzałożycielem Warszawskiego Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Organizował Towarzystwo Przemysłowe Lilpop, Rau i Loewensteim, zabiegał o budowę kolei Nadwiślańskiej Linii Kolejowej.